روانشناسی عزاداری و سوگواری
فروردین 1400-
اگر ما کسی را برای همیشه از دست بدهیم، رنج و دردی حاد و شدید ما را فرا می‌گیرد که به آن عزا یا سوگ می‌گوییم. این بازتاب مهر و عشقی است که ما نسبت به آن عزیز از دست رفته احساس می‌کنیم. این رنج و درد می‌تواند همه جنبه‌های زندگی ما را در برگیرد.
عزادارای و سوگواری فقط با از دست دادن انسان‌های دوست داشتنی آغاز نمی‌شود. درگذشت کسانی که با آنها رابطه خوبی نداشته‌ایم هم گاهی با احساس گناه یا گیجی همراه است.
روند عزاداری
عزاداری به دنبال یک واقعه ناخوشایند رخ می‌دهد و هر کس تفسیر خاص خود را از آن دارد. به مین دلیل مدت درد و رنجی که هر کس در عزاداری تحمل می‌کند بسیار متفاوت است.
یکی از مشکلات عزاداری این است که هیچ راه گریز و درمانی برای آن وجود ندارد و باید آن را تحمل کنیم. اگر تلاش کنیم که عزاداری را سرکوب یا انکار کنیم، فقط باعث طولانی شدن دوره آن شده‌ایم و بهبودی را دشوارتر کرده‌ایم.
دو باور غلط درباره روند عزاداری
بعضی‌ها فکر می‌کنند اگر مدت عزاداری بیشتر باشد بهتر است. این غلط است.
برخی افراد چنین تصور می‌کنند که فقط یک روش برای عزاداری و سوگواری وجود دارد و همه باید همان کار را بکنند. این باور هم غلط است.
برای برخی افراد درد و رنج مرگ یک عزیز ممکن است کوتاه باشد اگرچه شاید این درد و رنج مدت‌ها بعد دوباره بازگردد و زندگی این فرد را تحت تاثیر قرار دهد. این امر اصلا دلیل بر این نیست که فرد مزبور مرحوم را کمتر دوست داشته بلکه نحوه واکنش این فرد به عزا و سوگ بدین ترتیب است.
برعکس در برخی افراد، سوگواری برای ماه‌ها ممکن است طول بکشد. اگر عزاداری یک فرد بیش از شش ماه طول بکشد بهتر است با کمک اطرافیان برای مدت زیاد تنها نماند. شاید لازم باشد این افراد که عزاداری آنها بسیار طولانی شده است، مشاوره روانشناسی دریافت کنند. در غیر این صورت ممکن است به بیماری‌های مزمن دچار شوند مانند افسردگی.
چگونه به یک فرد عزادار دلداری بدهیم؟
همیشه یادمان باشد که روش و مدت عزاداری هر فرد ممکن است با دیگران تفاوت داشته باشد بنابراین هرگز یک فرد عزادار را قضاوت نکنیم.
از رفتار و گفتار فرد عزادار باید بفهمیم که چگونه می‌توانیم از او حمایت کنیم، چگونه باید با او همدردی کنیم و چه کارهایی درد او را کمتر می‌کند. اگر بر اساس قضاوت خودمان حرف بزنیم ممکن است به فرد عزادار بیشتر آسیب بزنیم.
بهتر است بیشتر در عمل از او پشتیبانی کنیم. افراد عزادار دوست دارند ما اجازه بدهیم که آنها درباره محروم و مرگش صحبت کنند و ما بدون قضاوت گوش دهیم، سوال بپرسیم و خاطرات مرتبط خود را بدون هرگونه تفسیر بیان کنیم. این کارها نشان می‌دهد ما عمق درد و رنج فرد عزادار را درک می‌کنیم. این کارها به التیام رنج و درد عزاداری کمک می‌کند.
انواع عزاداری را بشناسیم
بسیاری از ما فکر می‌کنیم که عز و سوگ فقط پس از مرگ یک انسان به سراغ افراد می‌آید مانند مرگ مادر، درگذشت فرزند یا فقدان یک دوست. این یک باور غلط است. گاهی مرگ یک حیوان خانگی، از دست دادن یک شغل، یا طلاق همان‌قدر با احساسات منفی همراه است و زندگی را به کام ما تلخ می‌کند.
اگر می‌بینیم کسی به دنبال چنین وقایعی همین حد از درد و رنج را احساس می‌کند باید مانند یک فرد عزادار و طبق اطلاعات همین نوشتار درباره روانشناسی عزاداری با وی رفتار کنیم.
پیشنهادهای برگزارکنندگان و شرکت‌کنندگان عزیز چراغ راه پیشرفت ای‌ختم
آذر 1399-
چندی پیش جناب آقای جعفری برگزارکننده گرامی مراسم ای‌ختم شادروان فاطمه مومنی در یک کار زیبا و با حوصله فراوان در پایان مراسم، علاوه بر تعریف و تمجید از نقاط قوت برگزاری مراسم در وبسایت ای‌ختم پیشنهادهای سازنده‌ای ارائه فرمودند و انتقادهایی را مطرح ساختند.
پیشنهادهای آقای جعفری عزیز
ایشان در پیشنهادهای خود به درستی مطرح کردند که ثبت دهنده مراسم یادبود مجازی می‌خواهد پیام‌هایش بهتر از دیگران دیده شود و از این رو باید فکری کرد. دو پیشنهاد ایشان عبارت بودند از تغییر رنگ زمینه کادر ثبت دهنده مراسم ختم آنلاین یا امکان پین کردن یک پیام در بالای پیام‌ها.
دومین پیشنهاد ایشان افزودن گل‌های مجازی دارای رنگ بیشتر به مجموعه بود.
وبسایت ای‌ختم تردیدی ندارد که نیازهای شرکت‌کنندگان عزیز در الوویت نخست توسعه سایت قرار دارد. به همین دلیل با همکاری مدیریت پرتلاش وبسایت ای‌ختم رنگ زمینه پیام‌های ثبت دهنده مراسم ای‌ختم از رنگ پیام دیگران متمایز شد. اکنون وقتی ثبت دهنده مراسم پیامی را در مراسم ارسال می‌کند زمینه پیام خاکستری تیره است و به خوبی نظر همه شرکت‌کنندگان را به خود جلب می‌کند.
همچنین در تصویر گل‌های مجازی به کار رفته تغییراتی ایجاد شد و گل‌هایی دارای رنگ بیشتر و در عین حال متناسب با حال و هوای فضای حزن‌آلود مراسم ای‌ختم در مجموعه گل‌های مجازی قرار گرفت.
انتقادهای آقای جعفری گرامی
دو انتقاد ایشان عبارت بود از
- کمبود راهنمایی پس از خرید گل مجازی در مورد نحوه قرار دادن گل خریداری شده در تالار مجازی ای‌ختم
- خطای پرداخت پس از وارد کردن اطلاعات کارت بانکی هنگام خرید گل مجازی
درباره مورد نخست، خدمت جنای آقای جعفری توضیح دادیم که در طول مراسم، همه شرکت‌کنندگان از راه تماس تلفنی و حتی شرکت‌کنندگان خارج کشور از راه واتساپ مشکلات خود را با واحد پشتیبانی ای‌ختم مطرح می‌کنند و همکاران ما آن را برطرف می‌سازند. علاوه بر این، مورد مطرح شده به آگاهی مدیر بخش فنی سایت رسید و ایشان پس از بررسی راه‌حل‌های ممکن را به مدیریت ارائه کرده و تصمیم برای افزودن راهنما در محلی پس از خرید گل مجازی اتخاذ شد که به زودی به مرحله عملیاتی خواهد رسید.
اما انتقاد دوم با بررسی دقیق همکاران حرفه‌ای ای‌ختم در بخش فنی به نتایج متفاوتی رسید. متوجه شدیم بانک محترم طرف قرارداد درگاه اینترنتی ای‌ختم چندی است که با مشکلاتی در سرور مربوطه روبه‌رو است که با پیگیری مدیریت سختکوش واحد فنی سامانه ای‌ختم، بانک مربوطه نسبت به تغییرات و بهینه‌سازی شرایط اقدام کرد و خوشبختانه این مشکل هم به حداقل ممکن رسیده است.
ای‌ختم بهترین پلتفرم تخصصی برای برگزاری مراسم یادبود مجازی است. آن را به خانواده‌های داغدار معرفی کنیم.
۶ روش برای برگزاری مراسم یادبود یا ختم برای درگذشتگان
مهر 1399-
این روزها با شیوع ویروس کرونا وقتی یک عزیز به دیار باقی شتافت، همه می‌خواهند ضمن رعایت فاصله فیزیکی و پرهیز از سفر و رفت و آمد یاد و خاطره آن عزیز درگذشته را گرامی بدارد. در این نوشتار ایده‌های متنوع برگزاری یک مراسم برای یادبود، بزرگداشت یا مراسم ختم شادروان را باهم مرور می‌کنیم.
برگزاری مراسم یادبود مجازی در وبسایت ای‌ختم
با پیشرفت دانش دیجیتال در سال ۱۳۹۵ وبسایت ای‌ختم برای برگزاری مراسم خاکسپاری آنلاین و یادبود مجازی برای متوفیان آغاز به کار کرد. در مراسم ای‌ختم می‌توان با کمترین هزینه، همه اقوام و دوستان در یک محل مجازی (تالار مراسم ای‌ختم) با هم جمع شوند و برای مرحوم با هم به بیان خاطرات یا به اشترک گذاشتن عکس‌ها، ویدیوها یا فایل‌های صوتی بپردازند؛ با ذکر، صلوات و فاتحه برای آن مرحوم به شادی روان آن زنده‌یاد معطوف شوند یا هر جور که در آیین و فرهنگ خود بایسته می‌دانند یاد و خاطره وی را مرور کنند.
خوبی مراسم ای‌ختم این است که تا شش ماه بعد از مراسم، برگزارکننده مراسم می‌تواند در زمان مناسب چندین بار دوباره مراسم را ببیند و در این تماشای دوباره فرصتی دست می‌دهد که هر بار بیشتر از بار غم بکاهد و در واقع هر بار زمانی برای یک زنده کردن یاد عزیز از دست رفته فراهم می‌شود. می‌تواند دوباره خاطرات را بخواند، عکس‌ها را ببیند و ویدیوی ضبط شده را نگاه کند.
برگزاری مراسم ختم آنلاین یا یادبود اینترنتی در وبسایت ای‌ختم ساده است. در منو، روی عضویت کلیک می‌کنیم و با شماره موبایل ثبت نام می‌کنیم و در صفحه کاربری روی دکمه ایجاد مراسم جدید کلیک می‌کنیم و اطلاعات مرحوم و زمان مراسم را ثبت می‌نماییم.
بعد با فرستادن لینک مربوطه از سایرین دعوت می‌کنیم در این مراسم شرکت کنند. هر وقت هم سوالی داریم پشتیبانی تلفنی وبسایت آماده پاسخگویی است.
یکی از مزایای ای‌ختم امکان اهدای گل مجازی است که همه مبلغ آن به بنیادهای خیریه پرداخت می‌گردد.
ارسال و تقدیم هدیه برای همدردی و عرض تسلیت
پس از خاکسپاری و تشییع خانواده مرحوم همچنان در غم فقدان عزیز خود غوطه‌ور هستند و اگر در وبسایت ای‌ختم مراسم یادبود اینترنتی برای فرد درگذشته برگزار نشده است که فرصت اهدای گل مجازی داشته باشیم، می‌توان با ارسال موارد متنوعی که سبد گل ساده‌ترین آن است همدردی خود را با خانواده داغدار اعلام کنیم. در یک مقاله دیگر در این مورد اطلاعات کافی نوشته شده که از شما دعوت می‌کنیم آن را در همین صفحه مطالعه بفرمایید.
خوب است برای ارسال هدایای تسلیت، دوستان و نزدیکان طوری هماهنگ شوند که نیازهای اولیه خانواده داغدار در این روزهای دشوار تامین شود.
بزرگداشت دستاوردهای دوران زندگی مرحوم
شاید یک ایده نوین این باشد که به جای تمرکز روی فقدان عزیز سفر کرده، روی دستاوردها و نیکی‌های او در طول زندگی تمرکز شود. برای این کار می‌توان یک کلیپ ویدیویی آماده کرد. هر کسی در مدت کوتاهی از نیکی‌ها و دستاوردهای آن عزیز بگوید و این ویدیوها توسط یک نفر گردآوری شود و بعد با دعوت از خانواده مرحوم در مراسم ای‌ختم وی پخش شود و همه بتوانند درباره آن اظهارنظر کنند و خانواده داغدار همزمان تشکر کنند و احساسات خود را بروز دهند.
این بیان احساسات راه حل مفیدی است که باعث می‌شود خانواده داغدار بتواند سلامت روان و جسم خود را به خوبی حفظ کند و ما به عنوان اطرافیان آنها باید در شش ماه بعد از فقدان یک عزیز این فرصت را چند بار فراهم کنیم. به همین دلیل است که مراسم یادبود در فواصل تشییع جنازه، سوم، هفتم، چهلم وسالگرد برگزار می‌شود.
برقراری تماس ویدیویی
در این روزهای شیوع ویروس کرونا بهتر است از رفتن به منزل بازماندگان خودداری کنیم و در عوض اقوام و نزدیکان قرار بگذارند و هر روز یکی از آنها در حیاط یا کوچه، نه در منزل که امکان واگیر ویروس زیادتر است، به دیدن آنها برود و یکی دیگر با آنها تماس ویدیویی داشته باشد و احوال آنها را بپرسد. شاید تامین یک شارژ مناسب برای اینترنت خانواده داغدار در این روزها الوویت بالایی داشته باشد.
نوشتن پیام برای فرد درگذشته
یکی از کارهای زیبایی که می‌توان انجام داد آماده کردن یک کلیپ از نوشته‌های دوستان و آشنایان برای فرد درگذشته است. یک نفر می‌تواند مسوول جمع‌آوری پیام همه افراد، دوستان، همکاران و اقوام درباره زنده‌یاد است. شاید بهترین وقت برای انجام این کار مراسم چهلم مجازی باشد. می‌توان پیام‌ها را به صورت کلیپ درآورد و در مراسم ای‌ختم به مناسبت چهلم یا سالگرد فرد درگذشته نمایش داد.
از کسانی که موفق نشده‌اند پیام بدهند می‌توان هواهش کرد در طول مراسم در صفحه ای‌ختم فرد یادداشت خود را خطاب به فرد مرحوم بنگارند.
گلریزان برای یک خیریه
به طور حتم برای برخی افراد نیک که به دار فانی را وداع گفته‌اند یک کار خیر یاد و خاطره وی را زنده نگه می‌دارد. پژوهش‌های علمی نشان داه‌اند کمک به خیریه‌ها به سلامت روان افراد داغدار بسیار کمک می‌کند و در تخلیه بار غم آنها سودمند است. می‌توان قرارگذاشت و هر کس در حد توان خود به نام مرحوم به یک بنیاد خیریه معتبر کمک نمایند.
این مطلب برای افراد زیادی مفید است. لینک این صفحه را در واتساپ برای آنها بفرستیم.
برای عرض تسلیت چه چیزی تقدیم کنیم؟
مهر 1399-
یکی از بهترین راه‌های ابراز همدردی با خانواده‌های داغدار اهدای چیزی مانند یک سبد گل است. فرستادن یک هدیه تسلیت به خانه خانواده عزادار یکی از راه‌های با پرستیژ و شیک برای نشان دادن همدردی محسوب می‌شود.
در وهله نخست باید مطمئن شویم خانواده سوگوار از چه فرهنگ و آیینی پیروی می‌کنند و بر پایه سنت خود چه محدودیت‌هایی در روزهای نخست سوگواری دارند. با در نظر گرفتن فرهنگ و آیین سوگواران فرستادن یک هدیه همدردی بهترین راه برای عرض تسلیت به شمار می‌رود.
ارسال هدیه تسلیت
اگر می‌خواهیم به یک دوست، همکار، مشتری یا مانند این موارد تسلیت بگوییم فرستادن یک هدیه، گزینه‌ای هوشمندانه است. اگرچه در این شرایط همه با ارسال تاج گل یا سبد گل خودشان را خلاص می‌کنند اما اگر کمی به خودمان زحمت بدهیم ممکن است بتوانیم با ارسال یک هدیه تسلیت متفاوت، تاثیر خاصی در ذهن خانواده عزادار بگذاریم.
می‌دانیم خانواده داغدار در این شرایط ممکن است وقت یا حوصله خرید حتی موادغذایی نداشته باشند. فرستادن یک سبد میوه مجلسی، بسته حاوی خشکبار و مغزیات یا شکلات با یک روبان مشکی از مواردی است که هرگز از یاد بازماندگان مرحوم پاک نمی‌شود. ارسال چنین هدایایی باعث آسایش بیشتر بازماندگان و کمک به سلامت آنها می‌گردد.
شاید نوشتن جمله‌هایی مانند:
جهت عرض تسلیت و همدردی. روانش در کنار نیک‌کرداران. امید است شما بازماندگان تندرست و پرطاقت باشید. ما در کنار شما هستیم.
به خانواده داغدار یادآوری می‌کند که لازم است بیشتر مراقب تغذیه و سلامت خود باشند.
ارسال غذا و مواد مغذی
یکی از مواردی که در روزهای عزاداری به استرس برای خانواده مرحوم تبدیل می‌شود، پخت و پز و تهیه غذاست. اگر می‌خواهیم با ارسال یک هدیه متفاوت هم همدردی خود را بیان کنیم هم نشان دهیم طور متفاوتی به یاد بازماندگان هستیم، ارسال بسته محتوی وعده غذایی با یک پیام تسلیت ساده کاری بسیار خوب است. این هدیه بخصوص برای دوستان و همکاران نزدیک هم باری را از دوش آنها برمی‌دارد، هم هرگز از یاد آنها نمی‌رود.
ارسال سبد میوه، بسته آجیل و مغزیات، بسته خشکبار با یک پیام تسلیت ساده نشان می‌دهد سلامتی بازماندگان تا چه حد برای شما مهم است.
ارسال گل جهت عرض تسلیت
این روزها بیشتر خانواده‌های داغدار از کسانی که می‌خواهند تسلیت بگویند خواهش می‌کنند گل نفرستند و در عوض به یک خیریه مورد اعتماد بازماندگان کمک کنند. بنابراین خوب است پیش از ارسال گل برای عرض تسلیت حتما مطمئن شویم بازماندگان چنین راهکاری را به جای فرستادن گل پیشنهاد نداده‌اند.
اهدای گل چقدر تاثیرگذار است؟
تهیه هدایایی با نام مرحوم روی آن
این کار شاید بیشترین تاثیر را در ذهن داغداران داشته باشد. امروزه بسیاری از شهرداری‌ها این امکان را فراهم آورده‌اند که درختی به یاد فرد متوفی کاشته شود و یک پلاک با نام مرحوم در کنار آن قرار گیرد. همچنین سایر هدایایی که با نام شادروان زینت یافته است تاثیر زیادی در ذهن بازماندگان دارد.
تهیه وسایل منزل دکوری با نام زنده‌یاد
اگر بتوانیم یک هدیه تسلیت با نمایش نام فرد درگذشته تهیه کنیم که در منزل خانواده داغدار مانند یک بخش دکوری قرار بگیرد بسیار تاثیرگذار خواهد بود. چنین هدایای تسلیت به داغداران نشان می‌دهد که ما چقدر به زنده نگه داشتن نام و یاد مرحوم اهمیت می‌دهیم. تهیه یک نوشته روی یک قظعه چوب مانند:
نام مرحوم، همیشه در قلب ما هستی
شاید تاثیری بسیار بیشتر از ارسال گل جهت تسلیت در ذهن سوگواران داشته باشد.
باورهای غلط درباره عزاداری
شهریور 1399-
با توجه به این که هر کس به روش منحصربفرد خودش سوگواری می‌کند شاید همه روش‌های عزاداری درست باشد. در واقع نمی‌توان گفت هیچ یک از روش‌های سوگواری اشتباه است.
در این بین باید یادمان باشد اگر در سوگواری مراقب سلامت جسم و روان خود نباشیم، خواب و خوراک‌مان نامنظم می‌شود و به لحاظ تندرستی و سلامت روان لطمه می‌بینیم.
متاسفانه گاهی اوقات اطرافیان از روی دلسوزی به ما توصیه‌های غیرکارشناسی می‌کنند که لطمه بیشتری به سلامت ما وارد می‌کند. با هم برخی باورهای غلط درباره عزاداری را می‌خوانیم.
باور غلط: اگر مرگ او را نادیده بگیری و طوری رفتار کنی که اصلا نمرده، رنج عزا زودتر از بین می‌رود
واقعیت: نادیده گرفتن مرگ یک عزیز و تلاش کردن برای این که به روی خود نیاوریم چه درد و فراقی را تجربه می‌کنیم، شرایط را بدتر می‌کند و باعث می‌شود برای مدت طولانی‌تری این درد و عذاب را تحمل کنیم. برای این که هر چه زودتر به حال طبیعی و خوب برگردیم، باید با عذاب مرگ عزیزمان رویه‌رو شویم، عزاداری کنیم و با روش خودمان، احساسات منفی را تخلیه کنیم.
باور غلط: قوی باش. یعنی چی گریه می‌کنی؟ یعنی چی عزا گرفتی؟
واقعیت: وقتی یک عزیز برای همیشه از پیش ما می‌رود، احساس غم، احساس ترس یا احساس تنهایی امری بسیار طبیعی است. گریه به هیچ عنوان نشانه ضعف نیست. اصلا لازم نیست که با گریه نکردن خودمان، ادای قوی بودن در بیاوریم یا به قول اشتباه بعضی‌ها اقوام و دوستان را ناراحت نکنیم. نشان دادن احساسات واقعی خودمان، هم به تخلیه زودتر احساسات خودمان هم دیگران کمک می‌کند و کاملا کار درستی است.
باور غلط: اگر گریه نکنی بده! یعنی تو از مرگش ناراحت نشدی!
واقعیت: گریه کردن واکنشی طبیعی به احساس غم است اما تنها راه بروز دادن غم و اندوه نیست. کسی که گریه نمی‌کند به طور معمول همچنان غم و درد مرگ عزیزش را از ته قلب احساس می‌کند، اما آن را طور دیگری بروز می‌دهد. شکل تخلیه غم و اندوه در همه مثل هم نیست و برخی افراد روش‌های دیگری برای تخلیه احساس غم و اندوه خود دارند.
باور غلط: عزاداری حداقل یک سال طول می‌کشد.
واقعیت: اصلا برای عزاداری و سوگواری نمی‌توان دامنه زمانی خاصی تعیین کرد. مدت زمان لازم عزاداری برای افراد گوناگون و شرایط زندگی هر فرد متفاوت است. بیشتر افراد ظرف مدت شش ماه به حال طبیعی برمی‌گردند.
باور غلط: اگر به زندگی عادیت برگردی یعنی اون عزیز رو فراموش کردی.
واقعیت: برگشتن به زندگی عادی به معنی این است که ما واقعیت را پذیرفته ایم اما اصلا به معنی فراموشی نیست. ما به زندگی روزمره می‌پردازیم و همچنان یاد و خاطرات آن عزیز بخشی از وجود و زندگی ماست. برعکس، برگشتن به زندگی عادی، یاد و خاطرات آن عزیز را در لحظات زندگی بیشتر جاری می‌کند و بخشی جدانشدنی از زندگی روزمره ما می‌شود.
نگاهی به آیین سوگ در شاهنامه فردوسی
اردیبهشت 1399-
جامه سپید عزا
درسخن زیبای شاهنامه یکی از نشانه های سوگ پوشیدن جامه به رنگ سپید است.زمانی که سیاوش می پذیرد که برای اثبات پاکدامنی و بی گناهی خود آزمون " ور " را انجام دهد و از آتش گذر کند، به نشان پاکی و بی گناهی و نیز آمادگی یرای پذیرش مرگ جامه سپید بر تن می کند و خود را به دل آتش می زند.
سیاوش بیامد به پیش پدر
یکی خود زرین نهاده به سر
هشیوار با جامه های سپید
لبی پر زخنده دلی پر امید
پرکنده کافور بر خویشتن
چنان چون بود رسم و ساز کفن
اما جامه عزا درشاهنامه تنها به رنگ سپید خلاصه نمی شود.
جامه کبود عزا
با سیری در داستانهای گیرای شاهنامه ، به رنگهای گوناگونی برای لباس سوگواری بر می خوریم. جدای از لباس سپید ، سوگواران با لباسهای تیره نیز در مراسم عزا حاضر می شدند و گویا پوشیدن لباس تیره ، نماد تیره روزی و نگون بختی بوده است. در سوگ سیاوش بزرگان و سرداران همه جامه کبود بر تن کردند:
چو توس و چو گودرز و گیو دلیر
چو شاپور بهرام و فرهاد شیر
همه جامه کرده کبود و سیاه
همه خاک بر سر به جای کلاه
به روایت فرنگیس ، در سوگ سیاوش حتی آب ، سیاه جامه شد:
به سوگ سیاوش سیه پوشد آب
کند روز نفرین بر افراسیاب
در داستانی دیگر می بینیم ، تهمینه در سوگ فرزندش سهراب، جامه نیلگون بر تن می کند:
بپوشید پس جامه نیلگون
همان نیلگون غرقه کرده به خون
آراستن جسد
از آداب مربوط به درگذشتگان یکی پوشش پیکر درگذشته با پارچه ای بوده است که در شاهنامه هم از آن با نام کفن یاد می شود. اگر شــخص در گذشــته از بزرگان و شــاهزادگان بــود او را در پارچه هــای گرانقیمــت، چون حریــر و دیبا می پیچیدنــد و کفن می کردند. گویا برای پوشــاندن جسد بیشتر از پارچه هایی به رنگ زرد اســتفاده می شــد.
رســتم بعد از مرگ جگر گوشــه اش دســتور می دهد تا او را کفن کنند
بپوشید بازش به دیبای زرد
سر تنگ تابوت را سخت کرد
همچنین بعد از کشته شدن پیلم به دست رستم، او جنازه را پیش تورانیان می اندازد و چنین می گوید:
چنین گفت: کاین را به دیبای زد
بپوشید، کز گرد شد لاژورد
